Hayalindeki mesleği yapmak için geç kaldığını düşünenler dünyanın her köşesinde var. Belirli bir yaştan sonra kariyer değiştirmek cesaret istiyor. Yaşıtlarınızın ev ya da araba alma, çocuk yapma hatta emekli olma planları yaptığı sırada yeni bir kariyere başlamak zor bir adım. Buna rağmen dünya çapında her yıl binlerce insan kariyerlerine sıfırdan başlıyor.
ABD’de yayın yapan Journal of Organizational Behavior’ın geçen yıl yayımladığı bir araştırmaya göre, eski işine 7 puan üzerinden 4.5 verenler, yeni başladıkları işe 6 puan vermekte. Yani, kariyer değiştirip, yeni sektörde başarılı şekilde tutunanların büyük çoğunluğunun işlerinden duydukları tatmin, yeni adımla birlikte artıyor. Peki kariyer değiştirmek için geç bir yaş var mı?
İnsan kaynakları ve kariyer gelişim danışmanı Esra Kemer’e bu soruyu ve konuyla ilişkili meseleleri sorduk ve baştan söyleyelim, yaş konusu söyleşimizde kendine çok az yer buldu. Mesleki anlamda yeni bir maceraya başlarken dikkat edilecek çok daha kritik noktalar var…
‘İnsanlar ve sektörler değişebiliyor’
Mesleğimizi üniversiteye girdiğimiz sene, genelde de sınavdan aldığımız puana göre seçiyoruz. İstediği bölüme yerleşenler ‘şanslı’ addediliyor. Fakat bir noktada ‘o şanslılar’ bile, başka bir sektöre geçmeyi, başka bir işle meşgul olmayı isteyebiliyor.
Esra Kemer, insanları iş değiştirmeye iten durumları şöyle açıklıyor:
“İnsanların hayattan farklı beklentileri vardır. Kimisi unvan, kimisi para, kimisi rahat ve huzurlu bir çalışma ortamı bekler. Herkes kendi değerleri doğrultusunda kariyerini değiştirmek isteyebilir.”
Peki, kariyer değiştirirken en çok nelere dikkat etmek lazım? Bu adımları nasıl atmalı? Birçok kişi kariyer değiştirmek için çok geç olduğunu düşünerek, bu adımı atmaktan vazgeçer, mesela söz konusu kariyer değişikliği olduğunda “artık çok geç” denebilir mi?
Ronald Reagan 50’sinden sonra kariyer değiştirdi
ABD merkezli insan kaynakları danışmanlık şirketi Up Rising Human Capital’in kurucularından Phanella Mayall Fine iş değiştirmek için asla geç olmadığını söylüyor ve bu konuda en çok tanınan isimlerden birini, eski ABD Başkanı Ronald Reagan’ı örnek gösteriyor.
1932 yılında spor spikerliğine başlayan Ronald Reagan’ın kariyerinde bir U dönüşü yaparak 50’li yaşlarında mesleğini değiştirdiğini ve 1981’de ABD’nin 40. başkanı olduğunu anımsatan Fine, “İşinizde neden bunaldığınızı ve yeni işinizde gerçekten ne istediğinizi netleştirmelisiniz. O nedenle öncesinde de ufak bazı denemeler yapmanızda fayda var” demekte.
Esra Kemer de benzer noktaya işaret ederek, kariyer değiştirmeden önce kişinin artılarıyla ve eksileriyle kendini çok iyi tanıması, yeni işin engellerini ve önüne çıkaracağı fırsatları derinlemesine belirlemesi gerektiğini dile getiriyor. Kemer, yaş aldıkça hayattaki önceliklerimizin de değiştiğini vurguluyor.
‘Becerilerinizi de taşıyın’
Kişilerin ilerleyen yaşlarda hedef olarak koyduğu işin kendisine uymadığını fark edebildiğine vurgu yapan Kemer ya da teknolojinin, hayatın, gündemin de değişebildiğinin altını çiziyor.
Kişinin güçlü yanlarını ve hedefindeki iş için geliştirmesi gereken yönlerini saptamasının kariyer değiştirirken büyük önem taşıdığına işaret eden Kemer, bu süreçte “Eksik, zayıf yanlarım yeni işimde bana engel mi? İş değiştirirken tehditlerim neler?” gibi sorular sorularak bütün unsurların etraflıca değerlendirilmesi gerektiğine dikkat çekiyor.
İş değiştirirken bir önceki işe dair bilgi birikimimizi yeni işe nasıl taşıyabileceğimiz de uzmanların sıkça üzerinde durduğu bir konu. Liderlik danışmanlık şirketi Cormis Partners’ın başdanışmanı Arpad Szakal, “İlgi duyabileceğiniz roller ve endüstriler hakkında fikirler üretirken, aynı zamanda teknik ve yönetimsel becerilerinizin de bir envanterini oluşturun” demekte.
Becerilerinizi saptadıktan sonra bunları hedeflediğiniz iş için ve potansiyel patronlarınızın ilgisini çekebilecek şekilde yeniden kullanabilmenizi öneren Szakal, “İnsanlar genellikle kariyer hikayelerini yeterince oluşturmazlar, getirebilecekleri beceri ve deneyimleri vurgulamazlar” ifadesine yer veriyor.
‘Kariyer değiştirme sürecinde kırmızı çizgilerimizi bilmeliyiz’
Evet kariyer değiştirmek istiyoruz, hayalimizdeki işi de bulduk, onun eğitimine ayırabileceğimiz zamanımız ve maddi birikimimiz de var diyelim. Derslere koşarak giriyoruz, belki bir-iki sene eğitim alıyoruz, hatta üniversiteye yeniden başlıyoruz çünkü bu iş tam bize göre! Peki yeni kariyere ne kadar hazırız. Esra Kemer bu aşamada en kritik noktaların şunlar olduğunu söylüyor:
“Kişinin kırmızı çizgilerini belirlemesi burada önemli. Yani neye ne kadar katlanabileceğimizi iyi belirlememiz gerekiyor. Mesela eş dost ‘Bu yaştan sonra spor salonu mu açılırmış? Gitti gül gibi genel müdürlüğü bıraktı, pasta yapıyor’ gibi değerlendirmeler yapabilir. Sosyal çevre, maddi sıkıntılar, tecrübenin paraya çevrileceği zaman aralığı, müşteri potansiyeli gibi neleri tolere edebileceğimizi bilmemiz gerekiyor.”
Örneğin belirli bir yaşa kadar beyaz yakalı olarak çalışmış birinin, yeni işinde ne kadar süre junior çalışabileceğini ya da kendi yaşında birinin altında junior olarak çalışıp çalışamayacağını iyi tahlil etmesinin önemine vurgu yapan Kemer, “Bu süreçte ‘3-5 kişiyi yönetirken şimdi yönetilen olabilecek miyim’ gibi soruların sorulması lazım” diyor.
Ek kaynaklar: The New York Times, The Atlantic, Financial Times