2021’in de 2020’den altta kalır bir yanı yoktu, yine dolu dolu bir yılı geride bıraktık. Olayları hatırladıkça bunların hepsinin birden tek bir yıla sığmış olmasına şaşırmadan edemeyeceksiniz.
Uygulamalar, kripto, elektrikli araçlar, NFT, uzay seyahatleri, metaverse, hack’lenmeler derken bu yıl hem yeni kavramları öğrendik hem de eski teknolojilerin dönüşümlerine tanıklık ettik.
Teknoloji ve bilim dünyasında neler yaşadığımızı hatırlayıp koca bir yılı gözden geçireceğimiz bu almanak sayesinde hafızaları tazeleyelim. Sizce bu yılın en önemli olayı hangisiydi? Fikirlerinizi yorumlarda bekliyoruz.
WhatsApp güvenlik tartışmaları nedeniyle Telegram, Signal, Bip gibi alternatif uygulamalar telefonlara indirilmeye başlandı.
WhatsApp’ın, gizlilik sözleşmesi ve kişisel veri paylaşımıyla ilgili ayarlarında değişikliğe gitmesi, 2021’in ilk günlerinde en çok konuştuğumuz konulardan biriydi. Herkes bir anda WhatsApp’ın güvenilirliğini sorguladı, alternatif uygulamalara yöneldi fakat tilkinin yine dönüp dolaşacağı yer kürkçü dükkanı oldu.
2021’de sosyal medya platformları eskiye nazaran çok daha müdahaleci olmayı tercih etti.
Twitter bazı hesaplara “devlet destekli medya” ve “devlet görevlisi” etiketleri getirmişti, bunun kapsamını bu yılın başında genişletti. Ayrıca Twitter, Bahçeli ve Soylu’nun tweet’lerini “nefret söylemi” olduğunu öne sürerek kaldırdı.
Twitter, Trump’a da engeller getirdi. Trump’a sadece Twitter değil, Facebook, Instagram, Snapchat ve YouTube da çeşitli engeller getirdi. Bu platformlarda ayrıca yanlış bilgi yayan iklim değişikliği inkarcılarına ve aşı karşıtlarına daha sıkı denetimler getirildi.
Sosyal medya platformları, Türkiye’de temsilcilik oluşturmak için adım attı.
2020 Ekim ayında yürürlüğe giren 7253 sayılı “İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” kapsamında yurt dışı kaynaklı sosyal medya şirketlerine temsilci atamaları için süre verilmişti.
Verilen süre boyunca temsilcilik atamayan medya şirketlerine para cezası kesilmesinin ardından Facebook, Instagram, WhatsApp ve YouTube temsilcilik atadığını açıkladı. Daha sonra Twitter’dan da Türkiye’de temsilcilik oluşturma yolunda bir adım geldi.
Hükûmetin sosyal medya düzenlemeleri, sokak röportajı yapan YouTuber’lara ev hapsi gibi gelişmeler gündemi oldukça meşgul etti.
AKP, yeni sosyal medya düzenlemelerini gündeme getirdi. Düzenleme “dezenformasyonla mücadele” adı altında bir yasa teklifi sunuyordu. “Almanya usulü” konusu oldukça tarışma yarattı. Yasa teklifiyle ilgili henüz bir gelişme kaydedilmedi.
Ayrıca, sokak röportajı yapan YouTube kanalları Kendine Muhabir, İlave TV ve Sade Vatandaş hesaplarının sahiplerine ev hapsi verildi ve yurt dışına çıkış yasağı getirildi. Muhalif olmaları nedeniyle bu cezanın verilmesi sosyal medyada tepkiyle karşılandı.
Ekim ayında Facebook, WhatsApp ve Instagram çöktü ve bu uygulamalara yaklaşık 8 saat boyunca girilemedi.
Facebook’un bir veri merkezi sunucuları / İsveç, Lulea
Dünya genelinde yaşanan bu erişim engeli nedeniyle herkes Twitter’a yöneldi. O akşam Twitter, en fazla eş zamanlı çevrimiçi kullanıcı sayısına ulaştıı ve kullanım rekoru kırmış oldu. Facebook servislerinde yaşanan tarihin en uzun süreli kesintisinin arkasında ne olduğu sorusuna ise pek çok farklı cevap verildi.
Facebook, metaverse çalışmalarına ağırlık vermesi nedeniyle şirketin ismini Meta olarak değiştirdi.
Facebook isminin artık onlara yetersiz gelmesinden dolayı bir süredir değişime gitmek istediklerini belirten Mark Zuckerberg, bundan sonra metaverse’e odaklanacağını açıkladı.
Çeşitli skandallar nedeniyle şirketin ismi son birkaç yıldır insanlara güvensizliği çağrıştırıyordu. Şirket yetkililerinin, bu algıyı kırmak için de böyle bir tercihte bulundukları söyleniyor.
Facebook’tan bağımsız olarak da metaverse ekosistemi genişlemeye devam ediyor. Emekleme döneminde olsa da milyarlarca dolarlık yatırımlar alıyor, markalar bu sanal evrene hızla dahil oluyor. Kimilerine göre geleceğimizin ilk tohumları ekiliyor, kimilerine göreyse tutmayacak olan bir girişim.
Twitter’ın kurucularından biri olan ve şirketin CEO’su olarak görev yapan Jack Dorsey istifa etti.
Dorsey, “Twitter’ı seviyorum ama artık ayrılma vaktim geldi.” dedi ve görevi, şirkette daha önce yönetici konumunda çalışmış olan Parag Agrawal’a bıraktı.
Twitch’in hack’lenmesi sonucu kullanıcıların bilgileri, şifreleri ve yayıncıların kaç para kazandığı ortaya çıktı.
Ortaya çıkan bilgilerde Twitch yayıncılarının 3 yıl içinde aldığı tüm ödemeler, yani yayıncılık gelirleri, masaüstü ve tarayıcı uygulaması twitch.tv’nin tamamı, mobil, masaüstü ve oyun konsolu uygulamalarının tüm kaynak kodları, Twitch tarafından kullanılan SDK’lar, Amazon Web Services hizmetleriyle ilgili kodlar, Amazon’un henüz adını bile duyurmadığı Steam rakibi oyun kütüphane, işlemci ve mağazası Vapour, Twitch’in kullandığı tüm güvenlik araçları yer aldı.
Twitch’te bağış için kullanılan bitlerin kara para aklamak için kullanıldığı ortaya çıktı.
Twitch’in hack’lenmesinin ardından ortaya çıkan bilgiler sayesinde Türkiye’de ve dünyada pek çok küçük yayıncının yüksek miktarlarda bit bağışı alıp kara para akladığı ortaya çıktı. Bazı yayıncılar bu konuyu kabul ederken bazıları ise bu skandalı reddetti. Platforma olan güvensizlik artarken devlet, konunun araştırılması için harekete geçti. Bit skandalına karışanları eleştiren yayıncılar ise canlı yayınlarda tehdit edildi ve hakaretlere maruz kaldı.
Yemeksepeti iki kez hack’lendi ve kullanıcı verileri satışa çıkarıldı.
Yemeksepeti’ndeki kullanıcı verileri Bitcoin karşılığında satışa çıkarıldı. Bu olayın ardından şirketin kurucusu Nevzat Aydın, platformun kullanıcılarından özür diledi ve “Benzer bir olayın tekrar yaşanmaması için tüm gelişmeleri yapmayı sürdürüyoruz.” dedi. Ancak hem yaşanan skandaldan hem de Aydın’ın açıklamasından aylar sonra Yemeksepeti tekrar saldırıya uğradı. Saldırganlar, veriler karşılığında tekrar kripto para ile ödeme istedi.
Yemeksepeti, olayın internette yayılmasının ardından yaptığı açıklamada hacker’ların fidye talebine olumsuz yanıt verdiklerini ve yasal süreci başlattıklarını açıkladılar. Yapılan kontrollerin ardından sistemlerde herhangi bir veri ihlali ya da hırsızlığı tespit edemediklerini de açıklayan Yemeksepeti yetkilileri, süreci paylaşacaklarını söyledi.
Akbank, dünyada bir ilke imza atarak, sistemlerinde yaşanan bir sorun nedeniyle 43 saat boyunca hizmet veremedi.
İddialara göre kesintinin ana kaynağı, IBM tarafından geliştirilen “DB2” yazılımın güncellenmek istenmesiydi. Bu işlemin yarıda kalması, şirketi çaresiz bıraktı ve milyonlarca müşterisi mağdur oldu.
İsrailli bir siber silah şirketi tarafından geliştirilen Pegasus casus yazılımı, bulaştığı akıllı telefonlardaki tüm verilerin başkasının eline geçmesini sağladığı ortaya çıktı.
İsrail Savunma Bakanı Benny Gantz, konu ile ilgili yaptığı açıklamada böyle bir yazılım olduğunu kabul etti ancak kullanım hakkının yalnızca devletlere verildiğini ve kullanım amacının da yine yalnızca devleti tehdit eden unsurlarla ve terörle mücadele olduğunu belirtti.
Pegasus casus yazılımı, bugüne kadar görülmüş en büyük siber tehlike olarak görülüyor.
Thodex başta olmak üzere çeşitli kripto para dolandırıcılıkları yaşandı.
Sadece Thodex nedeniyle 400.000 mağdurun olduğu ortaya çıktı. Dolandırıcı Faruk Fatih Özer milyonlarca dolarlık vurgundan sonra yurt dışına kaçtı ve izini kaybettirdi. Thodex dışında da pek çok yerli kripto para borsası nedeniyle yüz binlerce kişi dolandırıldı.
Orta Amerika ülkesi El Salvador, dünyanın en popüler kripto parası Bitcoin’i resmi para birimi olarak kabul eden ilk ülke oldu.
Bitcoin günlük hayatta yapılan alışverişlerde kabul ediliyor. Ülkenin 39 yaşındaki Cumhurbaşkanı Nayib Bukele, daha sonra da bir Bitcoin Şehri kuracaklarını açıkladı. Bu şehirde hiçbir vergi olmayacağını ve şehrin tamamen sıfır emisyonlu olacağını belirtti.
NFT, yılın en çok duyulan kelimelerinden biri oldu. Pek çok kişi bu yeni terimin ne olduğunu anlamaya kafa yorarak gündemi yakalamaya çalıştı.
Çizimler, makaleler, tweet’ler, fotoğraflar, ilk SMS ve dahası dijital ortamda NFT olarak astronomik miktarlara satıldı. Örneğin Türk sanatçı Refik Anadol’un Open Sea’de yayınlanan “Machine Hallucinations-Nature Dreams : AI Data Sculpture 2021 1/1” isimli dijital sanat eseri 300.69420 ETH’e (yaklaşık 1.2 milyon dolara) alıcı buldu. Cem Yılmaz dahi çizimleriyle NFT işine girerek yüz binlerce dolarlık satış gerçekleştirdi.
Saman alevi gibi parlayıp sönen bir uygulama gelip geçti: Clubhouse
Sadece iPhone kullanıcılarının davetiyeyle girebildikleri, Twitter’da muhabbetinin sık sık döndüğü bir Clubhouse dönemi yaşadık. Karantina döneminin de etkisiyle hızla büyüyen sesli sohbet tabanlı bir sosyal ağ olan Clubhouse, hayatımıza hızlı bir giriş yapmıştı fakat Android hamlesi gelmesine rağmen, cazibesini koruyamadı.
Elon Musk, TIME ve Financial Times tarafından “2021 Yılının Kişisi” seçildi.
SpaceX, Tesla, The Boring Company, Open AI ve Neuralink gibi önde gelen teknoloji şirketlerinin kurucusu olan Elon Musk’ın, yılın kişisi seçilmesinde özellikle elektrikli otomobillerde gösterdiği çaba örnek gösterildi.
Benzinli ve dizel araçlara veda edilecek tarih belli oldu.
2021 Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı’nda tüm dünyadan temsilciler ulaşım sistemleri üzerine toplandı. Toplantıda dünyanın en büyük otomobil üreticileri arasında yer alan 6 şirket, 2040 yılına kadar fosil yakıtlı araçların üretimini sonlandıracaklarına dair taahhüt imzaladı.
2040 yılına kadar sıfır emisyona indirgenmeyi öngören mutabakata Türkiye de imzasını attı. Mutabakat; toplamda 33 ülke, 40 şehir ve bölge, 27 filo, yatırımcılar ve çeşitli şirketler tarafından imzalandı.
TOGG ile ilgili gelişmeler hız kazandı.
TOGG CEO’su Gürcan Karakaş, yerli otomobilin üretileceği Gemlik’teki fabrikada basına bilgiler verdi. Fabrikanın içi ilk kez görüntülendi ve otomobilin yeni logosu da araç üstünde sergilendi. Çok fazla gecikme olsa da yerli otomobilin üretimi için artık her şeyin hazır durumda olduğu görülüyor.
Dünyada yaşanan “çip kıtlığı” nedeniyle elektronik ve otomotiv sektörlerinin üretimlerinde aksamalar yaşanıyor.
İnsanlar karantina ve kısıtlamalar sebebiyle evlerinde daha fazla vakit geçirmek zorunda kalınca bilgisayar, oyun konsolları, cep telefonları ve diğer ev aletlerinin satışında patlama yaşandı.
ABD başta olmak üzere bazı ülkelerin Çinli firmalara uyguladığı yaptırım, çip kıtlığı sıkıntısını daha da körükledi. Yaşanan sorun zincirleme bir şekilde büyüdü. Çip sıkıntısı önümüzdeki yıl da devam edecek.
NASA’nın Perseverance adlı keşif aracı, 7 ay süren 480 milyon kilometrelik yolculuğun ardından Mars’a başarıyla indi.
İnişte saatte 21 bin kilometre hızla kızıl gezegene yaklaşan araç, dev bir paraşüt sayesinde yavaşlatıldı. Bu anlar NASA’nın sosyal medya hesabından canlı yayınlandı.
NASA’nın Mars’a gönderdiği helikopter başarıyla havalandı.
Ingenuity isimli helikopter, insanların Dünya dışında başka bir gezegende kontrollü bir şekilde uçurduğu ilk hava aracı oldu. Yaklaşık bir dakika kadar havada kalmayı başardı.
NASA’nın James Webb Uzay Teleskobu uzayın derinliklerine doğru yola çıktı. Evrenin tarihini ortaya çıkarmak için araştırmalar yapacak.
NASA’nın en büyük ve en güçlü uzay bilimleri teleskobu JSWT; Dünya’dan 1,5 milyon kilometre uzaklıkta, Güneş’in yörüngesinde konumlanacak. Kalıcı konumuna ulaşması yaklaşık 30 gün sürecek. 10 yıl boyunca uzayda kalacak.
Jeff Bezos, Amazon CEO’luğunu bıraktı.
27 yıl önce garajında kurduğu şirketin CEO’luk görevini bırak Jeff Bezos, ayrıldığında şirketin değeri 1,8 trilyon dolara ulaşmıştı. Bezos artık uzay turizmine ağırlık veriyor.
Ticari uzay uçuşu hayatın bir parçası oluyor.
Richard Branson, Elon Musk ve Jeff Bezos’un bu konuda yarışıyor olmaları sık sık manşetlere taşınıyor. Bu yıl Richard Branson, uzaya çıkan ilk milyarder oldu. Sonra da Jeff Bezos, yanında 3 kişiyle birlikte uzun zamandır merakla beklenen uzay yolculuğunu gerçekleştirdi. Bezos’un Blue Origin’i, Star Trek’in Kaptan Kirk’ü William Shatner’ı da Blue Origin ile uzaya gönderdi.
Türksat 5A, SpaceX’le uzaya gönderildi.
Türkiye’nin 5. nesil haberleşme uydusu Türksat 5A, ABD’nin Florida eyaletinde bulunan Cape Canaveral Üssü’nden fırlatıldı. Türksat 5A, Space X firmasına ait Falcon 9 roketi ile uzaya gönderildi.
Türkiye’nin uzay hedefleri açıklandı: Türkiye, 2023’te Ay’a gidebilir!
Uzay aracını yakın yörüngeye çıkaracak ilk fırlatma, uluslararası iş birliğiyle hayata geçirilecek. 2023 sonunda yakın dünya yörüngesinde ateşlenecek olan hibrit roketle Ay’a sert iniş gerçekleştirilecek. Türkiye Uzay Ajansı’nın çalışmaları devam ediyor.
En az %70’lik bir aşılama oranına ulaşılamadığı için COVID-19 hâlâ aramızda.
29 Nisan-17 Mayıs arasında 18 günlük bir kapanma da yaşadığımız bu yılda pandemi ne yazık ki can almaya devam ediyor. Omicron ve Delta gibi varyantların konuşulduğu, Biontech, Sinovac ve Turkovac’ın hayatımıza girdiği bu yılda geçen yılki kadar sert önlemler alınmıyor fakat bazı ülkelerde vaka rekorları kırıldığı için yeniden kapanmalar başlamış durumda.
Yükselen enflasyon, TL’nin değer kaybetmesi nedeniyle her sektörde yaşanan zamlar kendisini en çok teknolojik ürünlerde hissettirdi.
Otomobil, telefon, bilgisayar ürünleri başta olmak üzere neredeyse her hafta devasa zamlar geldi. Son bir haftada bazı indirimler yapılsa da ileride zamların tekrar geleceği tahmin ediliyor.
İklim krizi; bu yıl özellikle de kuraklık, yangın, sel ve fırtınalarla kendisini gösterdi.
Türkiye, Yunanistan, İtalya, Fransa ve Cezayir’de çıkan yangınlarda binlerce dönüm orman küle döndü. ABD’nin Kaliforniya eyaletinde de tarihinin en büyük ikinci yangını çıktı.
Karadeniz Bölgesi’ndeki aşırı yağışlar sonucu meydana gelen sel ve toprak kayması çok ciddi zarara neden oldu. Batı Avrupa’daki sellerde de çok sayıda kişi hayatını kaybetti.
İstanbul başta olmak üzere Türkiye’nin batısını etkileyen fırtına nedeniyle de can kayıpları yaşandı. Şiddetli kuraklık ise başta Tuz Gölü olmak üzere çok sayıda gölümüzü etkiledi.