Dünya üzerinde pek çok ülke kripto paralara nasıl yaklaşması gerektiğini anlamaya çalışıyor. Kapitalizmin sembolü ABD’de aracı kurumlar kripto paralara karşı mesafeli. Bitcoin ve diğer stablecoinlere karşı daha olumlu bir hava hakimken pek çok aracı kuruluş baskı altında.
Eylül 2021’de küçük bir Latin Amerika ülkesi olan El Salvador ise Bitcoin’i ABD dolarından sonra ülkede yerel para birimi haricinde en önemli ikinci para birimi ilan etti.
Ülkenin devlet başkanı 42 yaşındaki Nayib Bukele, Bitcoin’in dünya ekonomisini değiştirebileceğini düşünüyor. Kağıt üzerinde ülkedeki pek çok iş yeri yasal zorunluluk gereği resmi olarak Bitcoin ile ödeme almayı kabul etmek zorunda.
Devletin rezervlerinde BTC var
Devletin resmi rezervlerinde 2 bin 381 adet BTC var. Ayrıca El Savador, Chivo Wallet ismini verdiği kendi cüzdanını da çıkardı. Ülke genelinde 1500 Bitcoin ATM’si yapma projesi var.
El Salvador devlet politikası gereği dünyanın dört bir yanından Bitcoin alanında çalışan işletmeleri ülkesine davet ediyor. Peki bunca politikaya rağmen Bitcoin ortalama vatandaşın hayatına sirayet edebildi mi?
Önce El Salvador’un nasıl bir ülke olduğunu anlamak gerek. Birkaç yıl önce suç oranının ciddi yükseldiği ülkede pek çok vatandaş sınırlar içerisinde bazı bölgelere gitmekten çekiniyordu. El Salvador dünyanın en fakir noktalarından biri. 2021 yılı itibarıyla 28.74 milyar dolarlık GYSH’ya sahip. Halk genelinde ekonomiye karşı güvenin çok yüksek olduğunu söylemek doğru olmaz, bu sebepten ortalama insanlarda kripto paraya karşı kuşkuyla bakanlar da var.
Dövizde ciddi komisyon alınıyor
El Salvador’da özellikle bankalar döviz çekmek isteyenlerden ciddi komisyonlar alıyor. Bu komisyonlar biraz da kripto paraları teşvik etmek için var. Ülke genelindeki Bitcoin ATM’lerinin hepsini kullanmak pek kolay değil. Bazılarının kimlik onaylaması yarım saati bulabiliyor.
Ülke genelinde bazı insanlar Bitcoin ile ödeme kabul etmiyor çünkü Bitcoin’i aldıklarınde ne yapacaklarını bilmiyorlar. Taksiciler arasında Bitcoin ile ödemenin daha yaygın olduğunu söyleyenler var.
Pek çok klasik ekonomist El Salvador’un Bitcoin politikasının başarıya ulaşmadığını ancak şimdilik mali bir yıkım da getirmediğini aktarıyor. Ülkenin eski Merkez Bankası Başkanı Carlos Acevdedo, “Artık eskisi kadar Bitcoin konuşmuyoruz. Bir nevi unutuldu. Buna başarısızlık diyebilir miyiz bilmiyorum ama kesinlikle başarı olmadı” demekte.
Yine de hükümet politikasından memnun. Maliye Bakanı Alejandro Zelaya, “Bitcoin yabancı nüfusu ülkeye çekti ve banka kullanmayan bir nüfusun finansal erişimini artırdı” demekte.
Moody’s’in tahminine göre hükümet 2021-2022 arasında vatandaşlara 30 dolar değerinde BTC’li cüzdanlar dağıtma projesi dahil, Bitcoin’i canlandırmak için 375 milyon dolar harcadı.
Ekonominin yüzde 20’si gurbetçi dövizi
PWC’nin El Salvador’la ilgili hazırladığı bir rapora göre ülke ekonomisinin yüzde 20’sinden fazlasını yurt dışında yaşayan insanların ülkeye gönderdikleri gurbetçi dövizlerinden alınan komisyonlar oluşturuyor. Hükümet bu transferlerin Bitcoin ile olabileceğini düşünüyor. Ayrıca El Salvador’da vatandaşların yüzde 70’nin herhangi bir bankaya erişimi yok. Bu da ülkeyi kripto paralar için cazip hale getiriyor.
Triple A verilerine göre 6.3 milyon nüfuslu El Salvador’da halkın yüzde 10’u en az bir kez de olsa kripto para kullanmış.
Bitcoin fiyatındaki inişler ve çıkışlar ülke ekonomisinin genel halini de etkiliyor. Eylül 2022’de Fitch ülkenin iflasa düşmesini bekliyordu ancak Bitcoin fiyatlarındaki yükseliş ülke tahvillerinin sıçramasına sebep oldu ve ‘çöp’ seviyesindeki kağıtlarda yükseliş görüldü.
Geçen Ocak ayında El Salvador Moody’s’in ödeyemeyeceğini düşündüğü 800 milyon dolarlık bono ödemesini gerçekleştirdi. Ülke genelinde mining çalışmaları da yoğun bir şekilde devam ediyor.
Kaynaklar: PWC, Reuters, Coindesk, Triple A, Kriptokoin