Altcoin ‘Varoluşsal Krizle’ Karşı Karşıya!

Türklerin sepetinde yer alan bir altcoin için haberimiz var. Blockchain endüstrisinin ilk günleri maksimalistler tarafından tanımlandı. Ethereum, Bitcoin ya da Cardano gibi her yeni projenin hayranları bir felsefeye sahip. Buna göre kendi zincirlerinin rakiplerini alt edeceklerdi. Ya da blockchainlerini ana akım haline getirecek zincir olduğuna diğerlerini ikna etmeye kararlıydı.

Modadan düşmek

Son yıllarda, bu mutlakiyetçi zihniyet, birbirleriyle iletişim kurmalarına yardımcı olacak “köprü” altyapısının yanı sıra her gün yeni blockchain’lerin piyasaya sürülmesiyle büyük ölçüde modadan düştü. Bu değişimin ön saflarında, “uygulama zinciri”, paylaşılan güvenlik ve şu anda Ethereum ve çoğu yeni blockchain’e güç veren Proof of Stake mutabakat mekanizmasına öncülük etmeye yardımcı olan blok zinciri ekosistemi Cosmos yer aldı.

Cosmos, tek bir blockchain değil. Her biri kendi kullanım alanı için tasarlanmış, ancak varlıkları kolayca iletişim kurmak ve ileri geri takas etmek üzere kurulmuş bir blockchain ailesi oluşturmak üzere yola çıktı. Bir zamanlar blockchain altyapısı dünyasında teknik bir mucize olarak kabul edilen Cosmos SDK  bir noktada bir ağ kurmak isteyen herhangi bir geliştirici için başvurulacak araç kutusuydu. Cosmos SDK herkesin Cosmos tabanlı bir blockchain oluşturmasına olanak tanıyan yazılım geliştirme kiti.

Çöküşlerden etkilenen bir altcoin

Ancak kripto piyasasındaki çöküşten en çok etkilenen blockchain ekosistemleri arasında altcoin Cosmos listenin en başında yer alıyor. Bir noktadam altcoin Cosmos tabanlı en büyük blockchain’lerden biri olan Terra’nın muhteşem çöküşü, Cosmos’un merkezi olmayan finans (DeFi) ekosisteminde henüz toparlanamadığı bir likidite boşluğu bıraktı. Cosmos’un açık kaynak geliştirme modelinin hem bir özelliği hem de bir hatası olan politika ve iç çatışmalar, gelişimi yavaşlatmakla suçlandı. Şimdi, özellikle Ethereum ekosisteminde, Cosmos’u bir zamanlar tekelinde olan bir kategoride modası geçme riskiyle karşı karşıya bırakan daha yeni kutu içinde blockchain projeleri çoğaldı.

Cosmos topluluğunun önde gelen isimlerinden ve Sommelier’in yaratıcısı Zaki Manian’a göre Cosmos için önümüzdeki yıl “varoluşsal” olabilir. Manian bu hafta yaptığı açıklamada önemli noktalara vurgu yaptı. Buna göre “Cosmos’un, kendisini farklılaştıran ve Ethereum’dan ya da blockchain alanının geri kalanından ayrı, tutarlı bir şey gibi hissettiren benzersiz ve ayırt edici bir şey yaratmanın bir yolunu bulmak için sekiz ila dokuz ay, belki de en fazla bir yılı olduğunu söyleyebilirim. Bence şansımızı denemek için gerekli hammaddelere sahibiz.” dedi.

Multichain odaklı altcoin

Her blockchain’in sınırlamaları vardır. İlk blockchain olan Bitcoin, bitcoinleri bir adresten diğerine taşımanın ötesinde pek bir şey yapamıyor. Maksimalistlerin kasıtlı olduğunu söylediği bu sınırlama bu. Ayrıca, gösterişsiz bitcoin varlığını “dijital altın” olmak için daha iyi bir aday haline getiriyor. Ancak, artık diğer zincirlerin gösterişli NFT’lerine ve DeFi uygulamalarına alışmış olan yatırımcılar için, basit Bitcoin onları daha fazlasını istemek zorunda bırakabilir.

Ethereum dünyayı, herkesin bu yeni borç verme uygulamalarını ve NFT borsalarını güçlendirmek için oluşturabileceği blockchain tabanlı bilgisayar programları olan akıllı sözleşmelerle tanıştırdı. Ancak, ağın yüksek ücretleri (basit bir token takası için 14 dolardan fazla) ve göreceli yavaşlığı (Visa kart sisteminde saniyede 1.600’den fazla işleme karşılık saniyede yaklaşık 27 işlem), oyun gibi özellikle zorlu kullanım durumlarına hizmet etmek için daha yeni blockchain’lere yer bıraktı.

Farklı blockchain’ler ve problemler

Farklı blockchain tasarımlarının birbirleriyle olan çelişkileri daha belirgin hale geliyor. Buna göre, blockchain endüstrisi – ve özellikle Ethereum ekosistemi – farklı blockchain’lerin farklı kullanım durumlarına hizmet etmek için barışçıl bir şekilde bir arada var olduğu bir “çoklu zincir” evreni fikrinin arkasında yavaş yavaş birleşti.

Ancak eski çoklu zincir ekosistemi güvenlik sorunlarıyla boğuşuyordu. Özellikle de varlıkları farklı ağlar arasında taşımak için kullanılan zincirler arası köprüler endişe vericiydi. Bu köprülerdeki – ya da varlıkları taşıdıkları blockchain’lerdeki hatalar, Kuzey Koreli bilgisayar korsanlarına 600 milyondan fazla para aktaran Ronin köprü hack’i gibi yüksek profilli istismarlara yol açtı.

Altcoin Cosmos’un çözümü

Çoklu zincir güvenlik ikilemine bir çözüm getiren ilk projelerden biri Cosmos oldu. Tendermint (şimdiki adı Ignite) adlı bir firma tarafından inşa edilen ve şimdi daha geniş bir geliştirici ve şirket konsorsiyumu tarafından sürdürülen Cosmos “uygulama zincirleri”, ilk günden itibaren birlikte çalışacak şekilde tasarlandı. Potansiyel köprü saldırıları için yüzey alanını büyük ölçüde azaltan teknik bir ayrım bu. Cosmos’un temel farklılaştırıcıları arasında, varlıkların zincirler arasında kolayca akmasını sağlayan blockchain’ler Arası İletişim Protokolü (IBC) ve yeni blockchain’lerin mevcut ağların güvenlik aygıtlarını ödünç almasını sağlayan Zincirler Arası Güvenlik (ICS) yer alıyordu.

IBC ve ICS henüz geliştirme aşamasındayken bile Cosmos, 2019’daki DeFi patlamasının ve ardından gelen kripto çılgınlığının en büyük faydalanıcılarından biri oldu. Girişimler, 2019-2021 yıllarının köpüklü, düşük faizli finansman ortamında yeni blockchain’ler oluşturmak için yarışırken, sıklıkla Cosmos’un açık kaynaklı geliştirici araç setine veya SDK’sına başvurdular. Bu, o zamanlar hızlı bir şekilde yeni bir blockchain ağı oluşturmanın birkaç yolu arasındaydı. Manian, bu noktada “2019’da iki araç seti vardı: Substrate ve bir de Cosmos SDK vardı. Pratik bir mesele olarak, herkes Cosmos SDK’yı kullandı.” diyor.

Altcoin Cosmos’u kullanmak

Cosmos’u kullanmanın bir bonusu olarak ekipler çevresel sürdürülebilirlikle övünebilir. En büyük iki blockchain olan Bitcoin ve Ethereum, ağlarını güçlendirmek için güç tüketen bir “Proof of Work” modeli kullanıyordu. Cosmos zincirleri, enerji yoğun kripto madenciliği uygulamasından vazgeçen ve o zamandan beri Ethereum da dahil olmak üzere giderek artan sayıda farklı blockchain tarafından benimsenen bir sistem olan “proof-of-stake” kullanmaktadır.

Terra sorunu

İlk avantajları ne olursa olsun, Cosmos son aylarda geliştiriciler üzerindeki etkisini kaybetmeye başladı. 2022’deki kripto piyasası çöküşünün ilk günlerinde Cosmos ekosistemi zaten felaketle kuşatılmıştı. Mayıs 2022’de Do Kwon’un “merkezi olmayan” dijital doları Terra USD’nin (TUSD) fiyatı birkaç gün içinde 1 dolardan bir kuruşun altına düştü. Terra, TUSD’yi 1 dolar fiyatında tutmak için teminat yerine algoritmalar kullanmaya çalıştı. Sonuçta başarısız oldu. Proje Cosmos kullanılarak inşa edildi. Bu nedenle diğer Cosmos tabanlı zincirlerle uyumluydu. TUSD ve kardeş tokenı LUNA’nın piyasa değerleri başlangıçta 40 milyar doların üzerine çıkmıştı. Ayrıca, bu paranın büyük bir kısmı Cosmos tabanlı DeFi uygulamalarının tomurcuklanmakta olan paketine aktı.

TUSD ve LUNA çöktüğünde Cosmos’un DeFi ekosistemi de çöktü. Cosmos’un ana merkezi olmayan borsa (DEX) zinciri olan Osmosis, Şubat 2022’deki zirvesinde yaklaşık 1,7 milyar dolar değerinde likiditeye sahipti. Bu miktar, Cosmos tabanlı tokenleri takas etmek için platforma yatırılan toplam değeri temsil ediyordu. Haziran 2022’de, Terra’nın çöküşünden bir ay sonra, Osmosis likiditesi 150 milyon dolara düştü. Bir yıl sonra, 116 milyon dolarla daha da düşük bir seviyede bulunuyor. Cosmos’ta daha az likidite, geliştiricilerin ekosisteme uygulama yerleştirmeleri için daha az teşvik anlamına geliyor. Manian, Terra’nın çöküşünden yaklaşık bir yıl sonra Şubat ayında “Birçok açıdan, Terra’nın Cosmos ekosistemi için ne anlama geldiği insanların zihninden silinmiş durumda. Bence darbe çok büyük oldu.” diyor.

Yeni rekabet

Terra, geliştiricileri caydırma konusunda tüm suçu üstlenmiyor. Cosmos SDK’nın temel özellikleri – sürdürülebilirliği, paylaşılan güvenliği ve birlikte çalışabilirliği – de artık eskisi kadar nadir değil. Cosmos, proof-of-stake mutabakatının öncülüğünü yaptı. Ayrıca düşük karbon ayak izini web sitesinde önemli bir avantaj olarak iddia etmeye devam ediyor. Ancak PoS sistemi artık bir farklılaştırıcı değildir. Bitcoin dışında en çok ticareti yapılan zincir olan Ethereum, yeni blockchain’lerin çoğunun temelini oluşturmanın yanı sıra, 2022 yılında kamuoyunda büyük yankı uyandıran “Merge” ile bir Proof of Stake mekanizmasına geçiş yaptı.

Paylaşılan güvenliğin Cosmos için de önemli bir katma değer olması ve yeni başlayan blockchain’lerin diğer ağların güvenlik aygıtlarını ödünç almasını sağlaması gerekiyordu. Cosmos bu işlevi bu yıl Interchain Security (ICS) adlı bir özellik ile tanıttı. Ancak Ethereum üzerinde EigenLayer adlı yeni bir proje benzer yeteneklerle piyasaya sürüldü. Cosmos’un zincir oluşturma alanındaki hakimiyeti de yeni rakiplerin girişiyle azaldı. Ethereum’un topluluğu, kullanıcıların ana zincirden daha hızlı ve ucuz bir şekilde işlem yapmasına olanak tanıyan, ancak temel ağın temel güvenlik garantilerini kaybetmeden, rollup adı verilen üçüncü taraf ölçeklendirme ağları aracılığıyla ekosistemi genişletmeye çalıştı.

Farklı blockchain sunumları

Son zamanlarda, neredeyse her büyük rollup projesi, teknolojisini diğer ekiplerin alıp kullanması için açık hale getirmeyi tercih etti. Optimism, Arbitrum, Polygon ve diğer rollup sağlayıcılarının “kutu içinde blockchain” sunumları, özelleştirilebilirlik, paylaşılan güvenlik, düşük ücretler ve birlikte çalışabilirlik gibi temel özellikler gibi Cosmos SDK’nınkine benziyor. Blockchain araç seti yarışında açık ara önde olan Optimism, OP Stack araç setini – diğer yeni ağların yanı sıra – Coinbase’in yeni blockchain’i Base ve Bybit borsasına bağlı yeni bir zincir olan Mantle’ı güçlendirmek için kullandı.

Manian, “Borsa zincirleri için neredeyse 100 vuruş yapıyorduk. Her borsa bir blockchain göndermeye başladığında Cosmos SDK kullanıyordu. Şimdi, en büyük borsalardan ikisi farklı teknoloji yığınları seçti.” diyerek yakındı. Cosmos SDK kullanılarak inşa edilen Binance’in BNB Chain bile ağının OP Stack kullanılarak çalışan bir versiyonunu test etmeye başladı.

Avantajlar da var

Cosmos’un teknik iyi niyet açısından hala pek çok avantajı var. En büyük merkezi olmayan kripto para borsalarından biri olan dYdX, Ethereum’u kullanım alanı için çok pahalı ve yavaş bulduktan sonra geçen yıl yeni bir Cosmos zincirine geçmeye karar verdi. Cosmos topluluğundaki diğer projeler, dYdX’in şu anda test aşamasında olan yaklaşan Cosmos uygulamasının, Cosmos’un Terra’nın çöküşüyle kaybettiği bazı kullanıcıları ve likiditeyi yenilemesini umuyor. Geçiş şimdiden faydalı oldu: ABD dolarına sabitlenmiş en büyük ikinci coin olan USDC’nin arkasındaki şirket Circle, USDC’nin en büyük kullanıcılarından biri olan dYdX’in yeni uygulamasıyla aynı zamana denk gelen bir hamleyle coinini doğrudan Cosmos’a basmayı planladığını duyurdu.

Cosmos’un destekçileri ayrıca araç setlerinin – genel kullanım kolaylığı açısından bazı yeni araçların gerisinde kalsa da – yine de inşacılara daha fazla esneklik sağladığını iddia ediyor. Manian, “‘Birlikte çalışabilirlik’ var ve ‘uygulama zinciri’ var,” diye açıkladı. Sommelier’in kurucusuna göre, Ethereum’un 2. katman araç setleri yalnızca “birlikte çalışabilirliğe” izin veriyor. Ayrıca insanların birbirleriyle kolayca konuşabilen ve varlıkları ileri geri gönderebilen yeni zincirler kodlamasına olanak tanıyor. Manian’a göre bunlar “uygulama zincirleri” değil. Çünkü güvenlik ve diğer temel işlevleri için hala Ethereum’a güveniyorlar.

Kontolleri yapmak

Manian, bunun aksine Cosmos’un geliştiricilerin “mümkün olduğunca dikey olarak entegre olmalarına” izin verdiğini belirtiyot. Yani blok zincirlerinin nasıl tasarlandığının her yönünü kontrol edebileceklerini söylüyor. Ayrıca işlemleri ne kadar hızlı gerçekleştirdiklerinden, güvenliklerini güçlendirmek için kullandıkları kurallara kadar kontroller mümkün.

Ethereum’un rollup araç setleri söz konusu olduğunda Manian, “bir uygulama zinciri oluşturma konusundaki gerçek yeteneklerinin aslında oldukça erken bir aşamada olduğunu” savunuyor. “ inşa ettiği şeyi asla inşa edemezlerdi.” diyor.

Altcoin için ileriye bakmak

Cosmos’un teknik sorunların ötesinde başka sıkıntıları da var. Öncelikle SEC, Binance ve Coinbase’e karşı açtığı son davalarda ATOM’u bir kripto “menkul kıymetler” listesiyle bir araya getirdi. Bir menkul kıymet tanımı bir kripto projesi için nadiren iyi bir haberdir. Ancak Cosmos bu sefer hedeflenen tek proje değildi. Polygon (MATIC), Solana (SOL) ve diğerleri de listede yer aldı. Dahası, ATOM Cosmos’un önde gelen DeFi uygulamalarına derinlemesine yerleşmiş olsa da, çekirdek altyapısı çalışmak için ATOM’a güvenmiyor.

altcoin

Belki de teknik eskime ya da menkul kıymetler yasalarından daha büyük bir sorun Cosmos’un kendi topluluğudur. Cosmos’un açık kaynak geliştirici topluluğu, kriptonun gürültülü dünyasında bile en çılgınlar arasında yer alıyor. Geçmişi toplu istifalar, davalar ve merkezi olmayan seçmen dolandırıcılığı iddiaları ile doludur.

Altcoin alanında tartışmalı isim

Ekosistemin kurucularından Jae Kwon, blockchain dünyasının en tartışmalı figürlerinden biri olmaya devam ediyor. Geçen yıl Cosmos’u inşa etmek için kurduğu ancak 2020’de bir liderlik anlaşmazlığının ardından ayrıldığı geliştirme firması Ignite’a geri dönüşüne, işten çıkarmalar ve Cosmos altyapısının geliştirilmesini büyük ölçüde diğer önceliklere bırakan stratejik değişimler eşlik etti.

Sonuç olarak, ekosistem benzer projelere kıyasla daha az net bir organizasyon yapısına sahip. Kar amacı gütmeyen kuruluşlar, geliştirme firmaları ve mühendislerin hepsi teknolojiyi ilerletmede bir rol oynamaktadır.

Dezavantajlar

Elbette Cosmos’un dağınık siyasetinin bazı dezavantajları da var. Cosmos Hub blok zinciri için uzun süredir planlanan, stratejik açıdan önemli bir “yenileme”nin çekişmeli bir topluluk oylamasıyla bir kenara bırakılması gibi, topluluk yönetişimi anlaşmazlıkları sıklıkla teknik aksaklıklara yol açmaktadır. Salı günü düzenlenen bir panelde konuşan Buchman, “Cosmos’ta yaşadığımız organizasyonel drama benzer olayların, evrenin diğer herkese yetişmeleri için bir şans verme yöntemi olduğunu düşünmüşümdür. Çünkü biz çok ilerideydik” dedi.

Politika aynı zamanda bazı itibar kaybına da yol açtı. dYdX, Cosmos’a geçmeye hazırlanırken CEO’su Antonio Juliano, “dYdX markasının Cosmos ile çok fazla ilişkilendirilmesini özellikle istemiyorum” şeklinde bir tweet attı. Juliano’ya göre bu açıklamanın arkasındaki mantığın Cosmos dramasıyla hiçbir ilgisi yoktu. Aynı Twitter başlığında dYdX kurucusuna göre, “[a]pps, üzerine inşa edildikleri herhangi bir teknolojinin ötesine geçmelidir. Ayrıca cosmos’un büyük hayranları olmadığımız anlamına gelmez.” ifadesi var.

Bununla birlikte, Cosmos Twitter’da bazıları Juliano’nun sözlerini topluluğun maskaralıklarına yönelik üstü kapalı bir eleştiri olarak yorumladı. Öte yandan, Cosmos’un güzelliğinin bir kısmı da bu kaostan kaynaklanıyor. Eğer Cosmos deneyi başarılı olursa, savunucuları, merkezi şirketler ya da sözde merkezi olmayan vakıflar tarafından yönetilen rakip projelere kıyasla “ademi merkeziyetçilik” konusunda daha gerçekçi bir iddiaya sahip olacağını söylüyorlar. Cosmos’un kendi hibe programları ve gayri resmi hiyerarşisi olsa da, temel altyapısı ve en popüler projelerinin çoğu, tutkulu bir inşaatçı tabanı tarafından aşağıdan yukarıya sürdürülmektedir.

Onaylanan modeller

Buchman, “Bu felsefe ve değerler dizisi gerçekten, bilirsiniz, açıklık ve deneyselliğin hacker kültürüne göre ayarlanmış bir şekilde parlıyor. Bu değerler uzun vadede doğru olacak ve tüm bu kısa vadeli piyasa aksaklıklarına rağmen, sonunda kazanacak olan şey budur.” Açıklamasını yapıyor.

Başarının gerçekte neye benzediğine gelince, kriptokoin.com olarak baktığımızda Cosmos’un blok zinciri alanına yaptığı temel katkıların çoğu – birlikte çalışabilirlik, Proof of Stake ve paylaşılan güvenlik için ilk modeller – zaten her yerde bulunma yolunda ilerledi. Yani daha geniş endüstri tarafından onaylandılar.

Son dakika gelişmelerden anında haberdar olmak için bizi Twitter’da, Facebook‘ta ve Instagram‘da takip edin. Telegram ve YouTube kanalımıza katılın!