Bitcoin hayatımıza girdiğinden beri Web3 terimini sıkça duyuyoruz. Kripto para ile ilgilenen büyük şirketler ve devletler, Web3 teknolojisini daha da geliştirmek için önemli yatırımlarda bulunuyorlar. Hatta Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, “Özellikle Web3 ve Metaverse gibi alanlarda Amerikalı ya da Çinli dev firmalara karşı kendi kendimize yetecek teknolojiyi üretebilmeliyiz” açıklamasını yaptı. Macron Web3 yarışında Avrupalıların geri kalmaması gerektiğini söylemişti.
Peki Web3 ne demek? Web3, internet üzerindeki belgelere, uygulamalara ve multimedyaya erişim sağlayan kullanıcı ara birimi ‘world wide web’in yeni nesline kısaca verilen isim. World Wide Web Türkçe’de ‘dünya çapında ağ’ anlamına gelmekte. İnternet siteleri adreslerinin başında bulunan www harfleri world wide web kelimelerinin kısaltması. Kısaca Web3, internet sayfalarının tamamını oluşturan word wide web’in yeni nesli olarak tanımlanabiliyor.
Web1’den Web3’e…
Web3’yi daha iyi anlamak için internetin gelişimine de göz atmak gerekiyor. Web1, internetin 1990 ile 2004 yılı arasındaki dönemine deniliyordu. İnternet, o dönem sadece okunabilen sayfalardan oluşuyordu. İnternet sitelerine giren bir kullanıcı, burada bulunan bilgiyi sadece okuyabiliyordu. Sayfalara müdahalede bulunamıyordu.
İnternetin Web2’ye geçmesiyle ise artık kullanıcılar internet sayfalarına beğeni ve yorum gibi unsurlarla müdahale edebiliyordu. Ayrıca kendi içerik veya videolarını da yükleyebilmeye başlamıştı. Örneğin Facebook gibi internet sitelerinde paylaşılan gönderiler, başkalarına yapılan yorumlar, beğeniler ve yüklenen fotoğraflar buna örnek gösterilebilir. Ayrıca Youtube gibi sitelere kullanıcıların kendi videolarını yükleyebilmesi ve bunun yaygınlaşması da Web2 sayesinde oldu.
Web3 ile internet sayfaları ile etkileşim özelliği aynen korunurken, kripto para birimleri ve blokzincir teknolojisi ile içeriklere sahip olabilme özelliği de geldi. Örneğin blokzincir üzerinden kripto para madenciliği yapılabilmesi, bu paraların kayıt altına alınabilmesi, saklanabilmesi ve ticaretinin yapılabilmesi henüz emekleme aşamasında olan Web3 sayesinde gerçekleşiyor. Günümüzde 23 bine yakın dijital coin olduğu tahmin ediliyor. En değerli kripto para olarak bilinen Bitcoin ise 30 bin doların hemen altında işlem görüyor. Bitcoin’in pazar büyüklüğü ise 566 milyar doları aşmış vaziyette.
İçeriklerin dijital tapu kayıtları oluşturulması için blokzincir tabanlı Web3 teknolojisinden yararlanılıyor. Oluşturulan resim, video, ses hatta tweet gibi içerikler blokzincir defterine kaydedilerek NFT (Nitelikli Fikri Tapu) adı verilen dijital mülkler haline getirilebiliyor. Örneğin oldukça meşhur bir NFT koleksiyonu olan Bored App Yatch Club’ın bir parçası 3.4 milyon dolara alıcı buldu. Twitter’in kurucusu Jack Dorsey de attığı ilk tweeti NFT olarak 2.9 milyon dolara satmıştı. 2022’de adeta patlama yaşayan NFT sektörü 41 milyar dolar piyasa büyüklüğüne ulaşmıştı.
Güvenlik şeffaflık…
Günümüzde Web2’nin dev internet siteleri petabaytlarca müşteri verisini toplayıp merkezileştirerek ve sayısız yoldan paraya dönüştürerek hızla büyüdü. Web2 şirketleri görünüşte ücretsiz ancak topladıkları kullanıcı verileri ile büyük paralar kazanıyorlar. Şirketler, reklam verenlerin hedefli pazarlama kampanyaları oluşturması için bu tür verileri kullanıp milyarlarca dolarlık reklam geliri elde ediyor. Ayrıca bilgiyi elinde tutan Web2 şirketleri, istemedikleri gönderiyiciyi ya da kullanıcıyı kısıtlayabiliyorlar.
Web3 teknolojisi, herhangi bir değişiklik veya güncelleme için çoğunluk mutabakatı gerektiren merkezi olmayan veritabanları üzerine kurulu. Web3’te web uygulamaları, bağlı düğümlerden oluşan eşler arası (P2P) bir ağ üzerinden dağıtılıyor. Merkezi bir otorite veya denetleyici olmayan Web3’te veriler her zaman görülebiliyor ve veriler ağdan fikir birliği olmadan silinip değiştirilemiyor. Alınan her karar paydaşların fikrine danışılarak alınıyor. Bu durum kullanıcılara kişisel verileri üzerinde daha büyük bir kontrol alanı sağlıyor. Ayrıca Web3’ün merkezi olmayan doğası nedeniyle verileri kısıtlayacak herhangi bir otorite de bulunmuyor. Bu da Web3’e büyük bir şeffaflık sağlamakta.
Kaynaklar: Forbes, Harward Business, Tech Target