Bir dönem insanlara “Facebook’un var mı” diye sormak bile garipken, şimdi daha çok genç yetişkinler “en son ne zaman Facebook’a girdiğimi hatırlamıyorum” diyor. Hatta çiftler ve yakın arkadaşlar birbirini Spotify’dan bile ekliyor ama Facebook akıllarına gelmiyor. Sosyal medya devinin uzun zamandır düşüşte olduğu biliniyor. Sahibi Mark Zuckerberg, hala Silikon Vadisi’nin en başarılı girişimcilerinden biri fakat önceliği artık Facebook değil. Sosyal medya çağını başlatan, hayatımıza yepyeni kavramlar sokarak yaşantımızı şekillendiren uygulama, artık gençlerin tercih ettiği platformlar arasında yer almıyor. Peki ama neden?
Zuckerberg’in Harvard Üniversitesi’ndeki yurdunda Facebook’u kurmasının üzerinden neredeyse 20 yıl geçecek. 2004 yılında kurulan sosyal medya devi, bir dönem bütün dizilerin, filmlerin, sosyal olayların konuşulduğu, üniversite sınıflarının gruplarda ders notlarını paylaştığı ve hatta insanların etkinlik açarak düğün davetiyelerini gönderdiği bir platformdu. Bugün o işlevi yine Zuckerberg’ün şirketlerinden Whatsapp yapıyor demek yanlış olmaz.
Bir Facebook vardı, ne oldu?
Facebook’un yüzleştiği bazı sorunlar var. Sadece geçen yılın bir çeyreğinde 2 milyon kullanıcı kaybetti. Bugün ayda 3 milyar insan siteye giriyor. Platform günlük aktif kullanıcı sayısında 1 milyara ise 2015’te ulaşmıştı.
O yıllarda kullanıcıların mahremiyetinin ihlali gibi skandallara ve nefret suçlarıyla mücadeledeki başarısızlıklarına rağmen Facebook’un yükselişi durdurulamayacak gibiydi. Facebook’un yükselişini durduran, genç internet kullanıcılarının tercihleri oldu.
Facebook, diğer adıyla Meta, genç yetişkinler arasındaki popülaritesinin ne kadar olduğunu gösteren demografik araştırmaları pek açıklamıyor. Fakat bağımsız araştırmalar ve tabii gençlerin söylemleri bu sayının düştüğünü gösteriyor.
Bugün Z kuşağı, Instagram’a günde ortalama 5-6 kere girerken ve Tiktok’ta hemen hemen bir saatini harcarken Facebook’u “amca-teyze yeri” olarak görüyor. Çünkü Meta, yaş ortalaması en büyük sosyal medya platformlarından biri. Araştırmalara göre, Z kuşağı Facebook’u anne-babaların sürekli çocuklarının fotoğraflarını paylaştığı, “alakasız” durum güncellemelerinin yapıldığı ve daima politik tartışmaların döndüğü bir platform olarak görüyor ve bunları sıkıcı buluyor.
İlk günlerinden beri Meta’yı takip eden Insider Intelligence analisti Debra Aho Williamson, iletişimin geleceğini genelde gençlerin şekillendirdiğini belirtiyor ve sözlerine şöyle devam ediyor:
“Facebook da böyle başlamıştı, gençler ona yönelmişti. Ve Facebook’tan bu yana ortaya çıkan hemen hemen her sosyal medya platformunda bunun böyle olduğunu görüyoruz.”
Williamson, bu yıl Tiktok’un kullanıcılarının yaklaşık yarısının 12-24 yaş arasında olduğunu varsaydıklarını vurguluyor.
Apple ile rekabet zorluyor
Meta, geçen yıl beklenenden daha düşük gelir artışı açıklamıştı. Bunun kısmen enflasyon kısmen de Apple’ın Meta’nın reklam gelirlerini etkileyen yeni düzenlemesi olduğunu söylemişti. Apple’ın kullanıcılara “uygulamalar arasında takip edilip edilmeme” seçeneği sunmasının, Meta’nın reklam gelirlerinin yaklaşık 10 milyar dolar azalmasına neden olduğu dile getiriliyor. Şirket aynı zamanda dünya çapında hükümetlerin içerik denetimi ve anti-tröst düzenlemeleriyle de karşı karşıya.
Kullanıcı sayısında yaşanan düşüşe, azalan reklam gelirlerine ve yakalanamayan hedeflere rağmen Meta aslında hala çok para kazanıyor. Sosyal medya devi, örneğin 2021’in son çeyreğinde bir önceki yıla göre yüzde 20 artışla 33,67 milyar dolar gelir elde etti.
Ancak artık Meta’nın sosyal medya hakimiyetinin sallantıda olduğuna şüphe yok. Bu, Zuckerberg’in ilk göz ağrısını diriltmek yerine metaverse’e ya da Instagram, Threads gibi uygulamalara yatırım yapmasından da anlaşılıyor.
Sosyal medya devinin artık eskisi kadar rağbet görmemesinin nedenlerini özetleyecek olursak;
-Gençlerin ortamı sıkıcı ve kavgacı bulması;
-Rakip pek çok uygulama çıkması;
-Apple’ın politikalarının Facebook’un reklam gelirlerini etkilemesi.
Evet, Meta geçen sene borsada 5 dakika yüzde 22 değer kaybetti. Debra Aho Williamson ise, Facebook’un dünya çapında hala çok güçlü bir platform olduğunu ve en azından yakın zamanda platforma herhangi bir şey olmasının beklenmediğini aktarıyor.
Facebook’un öncüllerinden Myspace’in onun yükselişiyle nasıl ortadan kaybolduğu ve artan sosyal medya platformlarına ve şirketin yaşadığı onca skandala rağmen Facebook’un hala dünya çapında milyonlarca kullanıcısı olduğu düşünüldüğünde bu öngörü pek de yersiz değil.
Kaynaklar: CBS News, The Guardian, Fortune, sybershel.com, Vox